Isang Sintesis sa kwentong Alamat ng Gubat ni Bob Ong(Sintesis)

Ipinapakita sa kwentong Alamat ng Gubat ni Bob Ong na taliwas sa pagiging “aklat pambata” ng libro ay nagpapakita ito ng iba’t ibang isyu na sumasalamin sa realidad ng politika sa Pilipinas.

Kilala si Bob Ong bilang isang manunulat na bibibigyang depiksyon ang mga isyu ng bansa gamit ang mga gawa nito. Sa kwentong alamat ng gubat na nailimbag sa taong 2003, hindi makakailang nais ng awtor na ipamulat ang mga mambabasa hindi lamang sa sitwasyong panlipunan at iba’t ibang klase ng Pilipinong mamamayan ngunit binibigyang diin din ang mga isyung  politikal ng bansa na talamak sa nagdaang panunungkulan kung kailan nailimbag ang aklat na makikita pa din hanggang sa kasalukuyan.

Sa unang pagsalaysay ng kwento, ipinapapakilala ang karakter na si “buwaya” na nakilala ni Tong sa unang tapak pa lamang nito sa gubat na ang ugaling isinasabuhay ay pagiging “kurakot” dahil sa bawat mga salitang binibitawan nito ay may kaakibat na kapalit. Kung i-uugnay sa totoong pangyayari, makikita dito na tila ba pinagbabasehan ng awtor ang isyung nangyari noong nagdaang panunungkulan ng isang kilalang presidente ng bansa sa taong 1998 kung saan ani nito, “sa aking administrasyon, walang kamag-anak, walang kumpadre, walang kaibigan.” Isang pangakong pinaniwalaan ng lahat na nagresulta sa pagkapanalo nito sa halalan kung saan ay humantong sa pagkawasak matapos lumabas ang mga isyung pagtataksil nito sa sambayanan: isyu ng korapsyon, pagsusugal, pagnanakaw, panunuhol,  jueteng at paglabag sa konstitusyon. (Capulong., “Nature of Complaint”)

Kung iisipin, kapansin-pansin sa bansa na minsan ang mga plataporma at mabulaklaking salita sa mga tatakbong opisyal ay madalas na napapako na nagbubunga sa pagkawala ng tiwala ng mga mamamayan. Gaya lamang ng ugali ni “buwaya”, na walang isang salita at paninindigan na kung saan ay nagdulot ng pagkatakot at pagkadismaya sa pangunahing tauhan.

Sa pangalawang senaryo sa kuwento ay nakakapukaw ng atensiyon ang pagkalito ni Tong. Sa kadahilanang, bawat pagtapak nito paloob ay ang unti-unting pagdami din ng mga hayop na umaangkin sa titulong “Hari ng Gubat”. Una, ang pagkilala ni Tong kay “Buwaya” bilang isang hari ng gubat. Sumunod naman si Leon, na buong tapang na ipinangalandakan ang kilalan bilang isa ring “Hari ng gubat” na nagtulak sa bida na magtanong na “Sino ba ang totoong hari?”.

Sa pagpapakilala sa mga tauhan at pagsalaysay sa mga pangyayari sa loob ng gubat, mahihinuha ang isyung pagka-uhaw at pag-aagawan ng ‘kapangyarihan’ ng mga karakter sa kwento na maaaring maiihalintulad sa iba pang mga opisyal sa bansa. Upang lubos na maipaliwanag, maihahalintulad ang eksenang ito noong nagdaang senaryo noong taong 2000, kung saan ang “kapangyarihan ng isang pangulo” ay lubos na nagdulot ng pagkalito sa mga mamayan sapagkat may nangyaring pag-aagawan sa pagitan ng kasalukuyang presidente at ng bise-presidente nito. Ang ugat ay nagsimula sa pagkabisto ng kasalukuyang presidente sa mga illegal na gawain nito kaya inutos  agad ng Suprema ang pagtanggal nito sa pagkakaluoklok sa pwesto kung saan automatikong papalit ang bise-presidente.

Gayunpaman, mahahalata sa bawat linya ng binitawang talumpati ng kasalukuyang presidente noon ang pagdududa nito sa ginawang pagtanggal sa kaniyang kapangyarihan bilang pangulo ng bansa. (J. Puno.,”Office of the Supreme Court”)

“…kasama ko ang maraming iba pang legal na

proseso sa ating bansa, mayroon akong malakas at

seryosong mga pagdududa tungkol sa legalidad at

konstitusyunalidad ng kaniyang pagpapahayag bilang Pangulo,

 ngunit hindi ko nais na maging isang rason na

maghahatid ng lubhang pagkabigo sa bansa

sapagkat nais kong maipanumbalik ang

kapayapaan at tamang hanay ng sibilisadong lipunan.”

 

Dahil dito, nagkaroon ng kagulohan sa pagitan ng mga ka-alyansa ng kasalukuyang presidente at sa mga tagahanga ng bise-presidente. Isang pagtatalo kung saan umiikot sa dalawang opisyal ng bansa na kapagkuwan ay inulan ng debate kung sino sa dalawa ang karapat-dapat na umupo sa pwesto.Sa pagdagdag, ang isyung ito ay naging sentro ng pagtatalo sa Korte Suprema at nagdulot ng rebolusyon sa iba’t ibang panig sapagkat taliwas na utos ng korte sa pagtatalaga sa bise-presidente na pumalit sa pwesto ay lubos naman na pinoprotektahan ng kasalukuyang presidente ang posisyon nito. (Cruz, p1 “Estrada v. Arroyo: Some Reflections”)

Noong isinalaysay ng may-akda ang botohan ng mga insekto at hayop sa gubat, tila ba sinisimbolo ang pagkapanalo ni Tipaklong sa pagkapanalo ng tumatakbong kandidato para pagka-Pangulo sa taong 1998 kung saan intinalagang “landslide” ang resulta ng botohan at pangunahing kandidatong nakatanggap ng maraming boto mula sa mamamayan.

Masasabing magkapareho ang sitwasyon ng pagkapanalo ng dalawa na kung saan ay  parehong ibinoto ng mga “langaw” na binubuo ng mga ordinaryong mamamayan o “masa” kung ibabatay sa realidad, may tiwalang ang “kandidatong” yaon ay lubos na makakaintindi sa sitwasyong pinagmulan at makakawasak sa matinding paghihirap na kinalulugmokan. (Dizon.“Condition in the Philippines”.p3)

Ito namang senaryo sa kwento ay isang kabaligtaran sa nangyaring botohan ng mga insekto, sapagkat ipinapakilala si “aso” bilang isang hayop na kumakain sa sarili nitong suka na kung iba-base sa isang politikal na isyu, ito ay laganap noong termino ng bansa sa panahong 2001-2004.

Ang pagkakaluklok ng isang kandidato sa terminong 2001-2004 na tinaguriang “pagkain sa sarili nitong suka” sa kadahilanang pandarayang anomalya na naganap at sa pagbilang ng boto, lumabas sa resulta na ang pinanggalingan sa mga konsisteng  boto ay nagmula sa mga “taong may mataas ang antas sa estado ng lipunan” na kung lapatan ng pag-aanalisa ay, parehong ang kandidato at mga maboboto nito ay “nagkakainan ng suka”.(Linantud p3-p10)

Sa madaling salita, mga taong nagsasabwatan sa likod ng mga sambayanan na ang pagkaganid sa kapangyarihan ay nagtulak ng pandaraya na umabot sa puntong pagkakainan ng  suka ng isa’t isa.

Sa senaryo naman ng pagtitipon ng mga insekto para sa “Eleksiyon” sa pagpili ng hari sa gubat, mabibigyang pansin ang agarang paglipat ng mga langaw na noon pa man ay kasangga ni tipaklong, matapos bigyan ng suhol ni kuneho na maihahalintulad sa kaganapang pandaraya ng administrasyon noong 2004 o mas kilala bilang “Hello Garci Scandal”. Ito ay isang “tape” na mabilisang kumalat noong panahon ng eleksiyon ng taong 2004 na kung saan ang nilalaman ay; nagpapahiwatig ng pagsasabwatan ng kasalukuyang tumatakbong presidente at ng pinuno COMELEC upang i-manipula ang halalan noong 2004 upang manalo ng hindi bababa sa 1 milyong boto laban sa malapit na karibal nito na si FPJ kung saan may “suhol” na naganap. (Bernas, Fr. Joaquin G., Commentary: “Playing the Tapes”).

Ang krisis na patungkol sa politika ay hindi na bago sa madlang Pilipino. Kung susuriin, ang pandaraya ay isang malaking isyu maging ang abuso sa kapangyarihan at pagbibili ng boto. Nakakalungkot lamang na ito ay limitang nabibigyan ng pansin na laganap hanggang ngayon. (Remonde, Cerge, “Snap Elections?” Manila Bulletin., p.11)

Sa pagsalaysay sa nalalapit na pagtatapos ng kwento, ang pagkapanalo ni langgam ngunit ang mabilisang pagkamatay nito ay isinalaysay maging ang pagkamatay ng iba’t ibang mga insekto pagkadating ng tinaguriang mga hayop na hari sa gubat. Ito ay hinahalintulad sa eleksyon na nangyari noong eleksiyon sa taong 2001 kung saan pinipilit na ipabalik sa puwesto ang dating Pangulo na kung saan ay nakapagdulot ng maraming sugatan at nasawi. Naagaw din maging nito ang atensyon ng parehong lokal at internasiyonal medya.

Ang halalan sa Pilipinas ay nananatiling hindi ligtas: halos 1,000 katao ang pinatay o nasugatan tuwing may nagyayaring argumento,vendetta, at mga pag-atake sa mga partisano, kandidato, at mga canvasser.(Linantud.,p84“The 2004 Philippine Elections:Political Change in an Illiberal Democracy”)

Sa iba, pinaniniwalaan na ang kasaysayan ng pagiging “korap” ng isang politiko sa bansa ay kadahilanang gutom at uhaw sa kayamananan ngunit kung susuriin ang kasaysayan ng Pilipinas kung kailan naganap ang kauna-unahang kilalang ‘korapsiyon’ ay sa taong 1898, na pinaniniwalaang iba ang dahilan; Ang korapsyon ay hindi pilit na ginagawa upang makamit ang kaban ng bayan ngunit ito ay nangyayari dahil sa ”pagka-uhaw ng kapangyarihan” ng kandidato.

Ang ugat na ito ang nag-impluwensiya ng masamang hangarin sa iba pa na sa bawat takbo ng panahon ay ito rin naman ang unti-uting nagbigay daan sa mga iba’t ibang anomalyang laganap noon maging hanggang sa ngayon. (J. S. Asian Stud. 01 (03) 2013. p55-61)

Kahit na naisulat at nailimbag ang “Alamat ng Gubat” sa kontemporaryo/modernong panahon, ang mga isyung binibigyang diin nito ay sakop maging ang mga pangyayari sa kasaysayan ng bansa hanggang sa mga terminong nagdaan. Ayon kay George Santayana, “Silang hindi natatandaan ang nakaraan, ay hinahatulang uulitin ito.” Na nangagahulugang ang kasalukuyan ay isa lamang produkto ng kasasaysayan.

Lahat ng pangyayari sa bansa; sa panlipunan man o politikal na aspeto ay parehong may ugat na pinagmumulan. Sa muling pagpapaliwanag, ang akdang “Alamat ng gubat” ay hindi lamang nakapokus sa pagiging “satire” na nagbibigay aliw sa mga mambabasa ngunit kung uusisain ng may malalimang pag-unawa, ay makikita ang iba’t ibang politikal na isyung matagal ng laganap noon pa man na masasalamin maging hanggang ngayong modernong kapanahonan.

Ang paglimbag ni Bob Ong ng mga ganitong klase ng libro ang pumupukaw sa natutulog na isip ng karamihan sa mga Pilipino upang talakayin ang mga problemang hindi nabibigyan ng pansin. Katawa-tawa man na maituturing ang mga linyang binitawan ng bawat karakter, hindi maitatanging sa kaibuturan ng argumento ay may mga isyung nais ipabatid ang may-akda.

Sa huli, ang pagka-uhaw ni Bob Ong na mabuksan ang isip ng mga mambabasa sa mga politikal na pangyayari ay makikita kahit sa unang basa pa lamang ng talata sa kwento, na lubos na pinagdidiinan ang ideyang lahat ay kasangkot at lahat ay may panangutan sa kung ano mang kahihinatnan ng makapilipinong lipunan.

Mga sangguninan:

https://www.researchgate.net/publication/247904863_Hello_Garci_Framing_Gloriagate_The_Prevalence_of_the_Conflict_Frame_in_the_News_Coverage_of_the_Hello_Garci_Presidential_Crisis

http://www.lawphil.net/judjuris/juri2001/mar2001/gr_146738_2001.html

http://halalan.up.edu.ph/mediabox/pdf/polisci_readings/9_The_Philippine_Executive_and_Redemocratization.pdf

http://www.dlsu.edu.ph/offices/cosca/pdf/IM-JULY05.PDFwww.dlsu.edu.phdlsu.edu.ph

http://www.chanrobles.com/legal11impeachmentcomplaint.htm#.WbaIb7IjHIU

 

-INOC, JEA HUMSS- LAW

Sintesis sa Iba’t-ibang Kaganapan sa Kuwentong Alamat ng Gubat ni Bob Ong(Sintesis)

Ang Alamat ng Gubat ang ikaapat na librong nalathala ni Bob Ong sa taong 2003. Ang kuwento ay tungkol sa isang talangkang nagngangalang “Tong” na naghahanap ng puso ng saging para pagalingin ang kaniyang amang hari sa isang sakit. Sa kanyang paglalakbay sa paghahanap ng puso ng saging ay nagkaroon siya ng mga kaibigan at nilabanan nila ang mga masasamang hayop sa gubat.

Ang Alamat ng Gubat ay tanyag sa alegorikong referensya tungkol sa lipunan ng Pilipinas. Maraming parte sa istorya ng libro ang may pagkakahalintulad sa mga nangyayari sa lipunan ng Pilipinas noong taong 2003 pababa hanggang ngayon. Ito ay marahil gustong ipabatid ni Bob Ong sa mga Pilipino ang mga hindi magagandang nangyayari sa lipunan.

Isa sa parte ng libro na kahalintulad sa lipunang Pilipino ay noong nag mabuting loob sina Leon at Daga kay Tong, ibinalik ang siyam na perlas kay Tong mula kay Buwaya tapos ito na ang sumunod “Hmm… si Aso ang dapat mong kausapin tungkol sa puso ng saging,” ani Leon. “S-Salamat po!’  Tatakbo na sana si Tong nang bigla siyang tawagin ni Leon. “Sandali,” pinuntahan ni Leon si Daga para iabot kay Tong ang dalawang itlog. “Ninakaw ito ni Palaka nina Manok at Pagong. Ibalik mo ito sa kanila at sila ang magsasabi sa’yo kung saan matatagpuan si Aso.” Tinanggap ni Tong ang mga itlog at tuluyan nang nilisan sina Leon at Daga. Nagtinginan ang dalawa at nagtawanang- demonyo nang makalayo na ang talangka”.

Ang parte sa libro ay sumisimbolo sa pagiging mapaglinlang at sa paggamit ng ibang tao sa kapwa  tao para magawa nila ang  mga masasamang balak o makuha ang gusto.

Dahil ginamit lang nila Leon at Daga si Tong para matukoy o mahanap ang kinaroroonan ng iba pang hayop sa gubat gamit ang paglaway ni daga sa itlog ni manok at pagong para patayin o kainin sila.

Hanggang sa panahon ngayon ay maraming Pilipino ang nanglilinlang o nang-uuto sa kapwa tao para makuha o makamit ang mga hangarin. Kagaya na lamang sa kuwento ng guro tungkol sa babae na pinakain at pinaaral ng kamag-anak para makuha ang isang malawak na lupang pag-aari ng kaniyang pamilya. At isa pang halimbawa ang notoryus trafficker ng tao na si Liezyl Margallo at ang live-in na pares na si Gerard Scully na nililianlang ang mga mahihirap na bata at batang lansangan sa Cagayan de Oro City para pag-aralin daw pero patratrabahoin para sa Cyber na Pornograpiya na negosyo ng mga live-in na pares.

Isa rin sa parte ng libro na kahalintulad ng lipunang Pilipino ay “Kaya nga kailangan nating maghimagsikan! Panahon na para tayo ay mag-aklas laban sa mga hayup na ‘yon! Sabi ni Tipaklong. “Sandali, maghunos-dili ka naman. Hindi sagot ang himagsi—“ “Wag kanang humirit Langgam!” putol ni Tipaklong. “Takot ka lang dahil maapektuhan ng kilusan ang mga negosyo mo. Palibhasa maraming mawawala sa’yo pag nagkagulo!”  “Anong mali doon? Natural lang na protektahan ko ang bunga ng pagod ko!” pagtatanggol ni Langgam sa sarili. “At ikaw, kaya ka lang din matapang ay dahil walang mawawala sa’yo! Wala ka kasing pinagpaguran. Nagpapatalsik ka lang ng laway habang ang iba ay nagpapatulo ng pawis!”

Maraming puwedeng maging simbolo ang usapan ni Tipaklong at Langgam. Sa katunyan noong taong 2000 nang nag declara si Pangulong Joseph Estrada ng “all-out war” ng gobyerno laban sa MILF ay maraming naapektuhang mga tao, establisyimento, istruktura, paaralan, at iba pa sa Mindanao. Ang kaawaawa  ay ang mga taong nagpapakahirap, nag-alay ng dugo at pawis sa kanilang pinaghirapan na sa kasamaang palad nakaranas ng masamang epekto.

Isa pang simbolo ng usapan ay ang pagrarally ng mga taong wala ng ginawa kundi magreklamo, puro salita ang ginagawa, hindi nagtratrabaho para sa sarili at laging sinisisi ang gobyerno sa kanilang estado ngayon sa buhay; pero may punto rin naman sila. At ang mga taong gusto lamang mangyari ay kaguluhan, na naaliw pag may gulo, dahil walang mawawalang kahit ano sa kanila kahit may kaguluhan sa paligid.

Dito naman sa usapan ni Ulod at Langgam, “Sa tingin ko, parang may punto naman si Tipaklong. Baka nga kaya tayo nanatiling maliit ay dahil sa mga dambuhalang hayop.” “Hindi rin!” kontro ni Langgam. “Ang liit at laki ay nasa isip lang. Bakit kami nina Bubuyog at Gagamba, mga mga naipundar din naman kahit papano. Nasa pagsisikap lang ‘yan ng tao!”

Kung uunawain ang nais ipabatid ng usapan mula sa libro ay dapat huwag isisi sa ibang tao kung ano ang estado natin ngayon sa buhay, kung mahirap at mas mababa tayo sa kanila ay hindi nila ito kasalanan, ito ay kasalanan natin kaya kailangang magsikap sa buhay hindi yung puro lamang salita sa halip ay dapat sa gawa.

Sa bahagi naman ng paggamit ng salita ng mga Pilipino ay may mga pagbabago rin na naipahalintulad sa aklat. “SYIIIT!!!” napalundag si Tong sa sobrang takot. “LOBSTER… ‘KAW BA’YAN?!?”  “Sinong akala mo?” sagot ng kausap na sitting pretty sa kabatuhan. “At hindi ako si ‘lobster’, ako si Ulang! Kelan ka pa nagging inglisero…hellooo?…Duh??? Saan mo pa nakuha ‘yang  pa-‘syit’-‘syit’ mo e dati ‘nanaykupu’ lang ang sigaw mo pag nagugulat ka?”

Hanggang sa kasalukuyan ay sumusunod ang mga Pilipino sa mga ekspresyon o mga salita ng ibang lahi. Katunayan ay may pa ‘f*ck’, ‘what the’, ‘oh my’, at iba pa pang nalalaman.

Sa bahaging ito ng aklat nagumpisa ang usapin ng mga politiko sa Pilipinas. “Hindi ka ba napapagod gumawa ng meron?” tanong ni Ulang. “Hindi kaba napapagod gumawa ng wala?” tanong ni Tong. “Napapagod.” sagot ni Ulang. “Wala na nga akong pahinga eh!” “Ba’t ginagawa mo pa rin?” “Dahil ito ang tungkulin ko dito.” “Tungkulin?” pagtataka ni Tong. “Kanino? Sino’ng nabigay sa’yo ng tungkulin na ‘yan?” “Ang mga hayop sa gubat.” “Huh? Anong nakukuha nila sa wala?” “Hindi ko alam. Pero binabayaran nila ako ng mga pilak para gumawa ng wala. Kung gusto mo kahit dalawang pilak lang ang kapalit ay igagawa kita ng sarili mong wala.” “Huh? Salamat nalang, pero wala akong pilak, at hindi ko rin yata kakailanganin sa ngayon ang wala.” “Sige bahala ka.”

Sinisimbolo sa usapin ang trabaho ng politiko sa Pilipinas, kahit walang ginagawa para sa bayan ay meron nakukuhang sahod. Ang mga ‘hayop sa gubat’ ay sumisimbolo sa mga taong nag halal ng mga politikong walang ginagawa sa opisina o di ginagawa ang tungkulin. Si Ulang naman ang sumisimbolo sa mga politiko.

Ang bahagi ito sa kuwento;” Sa pagkakataong ‘yon ay naghagis si kuneho ng isang malaking tipak ng tae sa kangyang harapan at nagsabing: “Downpayment pa lang iyan sa mga boboto sa akin!” Gaya ng inaasahan, dagsang lumipat ang mga langaw sa kaniyang kampo sa isang kisapmata”. Nasasaad sa parteng ito ng kuwento ang pagbibili ng mga boto ng mga tumatakbong politiko sa isang posisyon ng pamahalaan at ang pagpayag naman ng mga Pilipino na ipagbili ang mga boto dahil binigyan ng mga hangarin- pera.

“Natapos ang perya. Nanalo si Langgam sa lahat ng event. Iyon nga lang, inabot ng malas sa bandang huli. AAAAAAAHHH!!! Isang malakas na sigaw ang narinig ng lahat. Natagpuan na lamang si Langgan- may nakatapak! Kung aksidente o foul play, walang nakakaalam. Balik sa kaguluhan ang gubat.” Ang bahaging ito ng kuwento ay nagpapatungkol sa mga karahasan tuwing may eleksyon sa Pilipinas, palaging may banta ang buhay ng mga kumakandidatong mga politiko, watchers, at iba pang mga taong bahagi ng eleksyon. Sa katunayan sa taong 2001 ay mayroong 152 na mga biolenteng insidente at 98 ang mga taong namatay dahil kasapi sa eleksyon.

Nagpapatungkol naman sa pagsalakay ng mga pulis sa lugar kung saan talamak ang droga ang bahaging ito ng kuwento: GROOOOOWWWWRRRR!!!!! “SI LEON!” isang loro ang sumigaw. “NASUNDAN TAYO!!!” Kasunod noon ang malalakas na sigawan mula sa iba’t-ibang direksyon. Kumaripas ng takbo ang mga hayop papunta sa kung saan-saan. Walang natira sa lugar ng pagtitipon kundi mga nagliparang tuyong dahon, balahibo ng iba’t-ibang ibon, usok ng alikabok, at paraphernalia ng mga ipinagbabawal na gamut.

Ang issue naman ng ingit sa mga magkakapatid ay nailathala din sa kuwento, nang tinraydor si Tong ng kaniyang kapatid na si Katang. “Hahahaha! BWAHAHAHA!!!” sabi ni Katang kay Tong bilang opening remarks. “Akala mo ba magtatagumpay na naman ang plano mo, kapatid? Akala mob a na ikaw na naman ang pogi sa tingin ng mga magulang natin? Akala mo kayo talaga ang magkakatuluyan ni—“ “ANONG GINAWA MO SA NOBYA KO?!!!” nanlilisik sag alit ang mga mata ni Tong. “Wala ka nang pag-asa!” sagot ni Katang. “Binuntis ko na si Dalagang Bukid! Bwahahaha!!!”

Likas talaga sa mga Pilipino ang pagiging maingitin, kahit sariling kapatid ay naiingit , sa halip na dapat maging masaya  para sa kanila ay gusto pa silang ihatak pababa o kailangang mas mataas ang estado sa kanila.

Ang huling bahagi na ito ng kuwento ang talagang siyang nakakapagdamdamin, ito talaga ang gustong nais ipabatid ni Bob Ong sa kuwentong Alamat ng Gubat.

“Ahas, leon, manananggal, illegal vendor, tax evader, political clan—pare-parehas lang yan… lahat sila naghahari sa gubat!” “Alam ko. Kaya nga babaguhin ko ang gubat. Gigisingin ko sa katotohanan ang mga hayop. Tuturuan ko sila sa waston pamumuhay. Bibigyan ko sila ng ng matinong edukasyon at magandang trabaho. Alam kong sa kalibuturan ng kanilang purso ay alam nila ang tama sa mali…” “Delikado ‘yan.” Pumitas ng isang piling na saging si Matsing at nagpatuloy sa pagkain. “Hindi yata ako boto d’yan.” Tinitigan lang siya ni Tong. Nagpatuloy si Matsing: “Bigyan mo sila ng isda, mabubusog mo sila ng pang-isang araw. Turuan mo sila mangisda, mabubusog mo sila ng panghabang-buhay at hindi ka na nila kakailanganin. Mawawala ang kamangmangan nila at hindi na sila magiging inutil. Wala ka nang kapangyarihan. Kaya bakit mo sila tuturuang mangisda?” “Hindi ko kailangan ng kapangyarihan, Matsing!” sagot ni Tong. “Ang kapangyarihan ay tatagal lang ng ilang taon—anim, sampu, dalawampu… Pero ang impluwensiya, daangtaong.” “Bakit, tatagal k aba ng daangtaon? Baka bukas ay ma-dengue ka, tigok ka na!” “Hindi kailangan lahat ng gagawin natin ay para lang sa atin, dapat ay isinasaalang-alang rin nating ang mga susunod na henerasyon.”

Ipinapahiwatig sa pag-uusap ni Tong at Matsing ang kailangang Pangulo ng sambayanang Pilipino sa darating sa 2004 na eleksyon. Na ang gubat ang Pilipinas, na ang hayop sa gubat ay ang mga Pilipino at ang mga plano ni Tong para sa gubat ang kailangang gawin ng magiging Pangulo ng ating bansa para maiahon ang ibang Pilipino mula sa kamangmangan at kahirapan. Sadyang sa mga taong 2003 pababa ay laganap ang mga problema na naisaad sa kuwento, pero sa pagdaloy ng panahon ay unti-unti rin naming umuunlad ang lipunan ng Pilipinas.

 

Babasahing Tinukoy:

Ong, Bob. Alamat ng gubat. Pasay City, Visprint, Inc., 2003.

“Alamat ng Gubat.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 26 July 2017, en.m.wikipedia.org/wiki/Alamat_ng_Gubat. Accessed 12 Sept. 2017.

Mayol, Ador Vincent S. “Woman wanted in Mindanao for human trafficking nabbed in Cebu.” Cebu Daily News, 26 Jan. 2017, cebudailynews.inquirer.net/120576/woman-wanted-mindanao-human-trafficking-nabbed-cebu. Accessed 12 Sept. 2017.

“Joseph Estrada.” Wikipedia, Wikimedia Foundation, 6 Sept. 2017, en.m.wikipedia.org/wiki/Joseph_Estrada. Accessed 12 Sept. 2017.

library,fes.de > bueros > philippinen

“Filipinos: We Have Forgotten Our Identity.” Carlo’s Blog, www.carlocruz.ph/writing/filipinos-we-have-forgotten-our-identity. Accessed 12 Sept. 2017.

Tan-Zubiri, Audrey. “Why you shouldn’t ignore sibling rivalry.” Inquirer lifestyle Why you shouldnt ignore sibling rivalry Comments, lifestyle.inquirer.net/33911/why-you-shouldn%E2%80%99t-ignore-sibling-rivalry/. Accessed 12 Sept. 2017.

Rappler.com. “How to choose the next president, according to Miriam.” Rappler, http://www.rappler.com/nation/76306-miriam-santiago-qualities-president. Accessed 12 Sept. 2017.

 

-AMOIN, JOSEPH ANGELO HUMSS- LAW

2003: Ang Kahalagahan ng Kultural na Pagktatakada sa Alamat ng Gubat ni Bob Ong(Sintesis)

 Sa papel na ito ay maipapakita kung bakit ang kultural na pagtatakda ng nobelang Alamat ng Gubat ni Bob Ong ay isang mahalaga na kadahilanan para mas higit na maunawaan ang nobela.

 

Ang Panimula ng Social Media sa Mundo

Makikita sa nobela ni Bob Ong na sa taong 2003 sumibol ang mga social media sites. Ang eksena na kung saan naglog-off si Tong sa kanyang Friendster account ay sumasalamin sa social trend sa taong iginawa ang nobela. Ayon kay Mark Milan Macanas, “Ang Friendster.com ay opisyal na inere noong Marso 2003 at agad inangkopan ng 3 milyong tao pagkatapos ng iilang buwan” (Macanas, “Friendster Login Page : Through The Years – 2002 To 2010”).

Masasabi nga na isang repleksyon si Tong sa mga kabataan noong taon ng pagkakagawa ng alamat. Ang pagligoy-ligoy ni Tong sa usaping karamdaman ng kanyang ama ay isang maagang palatandaan ng sobrang pagkakagusto sa isang bagay. Kapag ang isang tao ay pumupunta sa online world para iwasan ang kanyang mga responsibilidad sa totoong buhay at ang pagiwas na ito ay nakadudulot ng mas maraming probema, ito ay nagmumungkahi ng presensiya ng adiksyon sa Internet (Conrad).

Kapag isasama ang dalawang ideya ay maihihinuha na turing isang mambabasa sa taong 2003, ang taon kung kailang inilimbag ang nobela, ang makakadama sa kabigatan ng mensaheng ipinapahiwatig ng may-akda. Sa isang artikulo ay isinabi na “’Add me on Friendster!’ ang kadalasang ginagwang panghuling nota sa isang pag-uusap, matagal mo mang kaibigan ang kausap mo o bagong kilala lang” (Lapeña, “From Friendster to Facebook and beyond”). Nandoon ang karanasan ng mambabasa sa kasikatan ng Friendster at epekto nito sa lipunan.

 

Pilipinas: Text Capital of the World

Sa isang eksena ng nobela ay nabanggit ni Tong ang paggamit niya ng perlas bilang pambayad niya sa load para siya ay makatext. Ito ay isang sitwasyon kung bakit tayo natatawag na ‘Text Capital of the World’. Ang katotohanan ay ang isang karaniwang Pilipino ay mag-aatubili na gamitin ang kanilang minuto o load para gumawa ng isang tawag (“The Philippines: Texting Capital of the World”).

Ang ating pagkahilig sa texting ay nagdulot upang maging parte ng ating kultura. Ayon kay Josefina Lichueco, “Ito ang Pilipinas, ang text messaging capital of the world, kung saan ang SMS (Short Message Service) ay nakapagusbong ng  isang subculture kung saan may sarili itong pamamaraan ng pangungusap, alamat, at etiketa. Sa katunayan, ang katagang ‘tatawagan kita” ay pinalitan ng ‘itetext kita’ sa Pilipinas” (“The Philippine Text Messaging Phenomenon”).

Naipapakita talaga na si Tong ay sumisimbolo sa mga karaniwang nagtetext dahil mahal ang isang tawag. Ang pagkagusto ni Tong na makapagload para siya ay makatext ay isang ugali prominente sa lipunan sapagkat ang mobile communication sa taong 2003 ay tila “bagong silang” pa lamang.  Sa Pilipinas, ang texting ang pangunahing gamit ng cell phone simula noong 1999 nang ang dalawang pangunahing networks, Globa at Smart, ay ipinakilala ang free, di kalaunan ay murang messaging services bilang parte ng kanilang serbisyo” (“Mobile Communication and Society: A Global Perspective”).  Ang isang mambabasa sa taong 2003 ay mas makakarelate sa mga pahayag na ito sapagkat iba na ang mas pinapabor na daluyan ng komunikasyon ngayon.

 

Pagsiklab ng SARS

Hindi man masyadong napapansin pero nabanggit sa isang pahayag ang sakit na SARS. Hindi man ito mahalaga sa mga taong nagbabasa  sa kasalukuyan ngunit ang salitang ito ay nakakakuha ng atensyon sa mga taong bumasa sa nobela noong 2003.

Noong taong 2003, nagkaroon ng outbreak ng sakit na SARS na nagsimula sa China at kumalat sa ibang bansa. Sa mga panahon na ito ay hindi pa nahanapan ng lunas ang sakit kaya ito ay isang malaking alarma para sa mundo. Marami ang apektado sa kaganapan na ito. Ang mga iba’t ibang bansa ay hinigpitan ang kanilang seguridad sa mga taong galling sa ibang bansa. May iba na nagsiumlan nang magsuot ng face mask. Ang mga iba’t ibang gusali ay hindi masyadong pinagpupuntahan ng mga tao sapagkat sila ay takot na mahawa sa sakit (“Severe acute respiratory syndrome (SARS) outbreak, 2003”).

Gaya ng pagkatakot ng mga tao sa SARS, nais ring ipadama ng may-akda ang takot at alilinglangan sa pahayag na kinabibilangan ng sakit.

 

Ang GMA bilang angkop na katunggali ng ABS-CBN

            Nabigyan ng pansin sa nobela ang estasyong GMA. Ang kadahilanan nito ay dahil sa pagsibol ng GMA bilang katunggali ng ABS-CBN. Ang pagsanib pwersa ng ABS at CBN company ang nagdulot na maging dominanteng channel sa Pilipinas. Ngunit noong 2003, tumaas ang ratings ng GMA para ito  ay umahos at maging katunggali ng ABS-CBN. (Tay, et al.)

Ang pagbago ng ihip ng hangin sa larangan ng telebisyon ang nais ipahatid ng may-akda sa kanyang mambabasa. Ngunit ang labis na makaunawa nito ay ang mga taong nakabasa nito noong 2003 sapagkat ang kasikatan ng GMA ay hindi na masyadong pinag tatakahan ngayon.

 

Ang pagalam sa kultural na pagtatakda ng isang teksto ay importante sapagkat ito ay nakakabigay ng mas malalim na pagunawa binabasa. Ang kultura ay sadyang repleksyon n gating kasaysayan.

 

 

Mga Basahing Nabanggit:

Conrad, Dr. Brent. Internet Addiction – Symptoms, Signs, Treatment, and FAQS – TechAddiction, www.techaddiction.ca/internet-addiction.html. Accessed 12 Sept. 2017.

Affairs, GMA News and Public. “From Friendster to Facebook and beyond.” GMA News Online, http://www.gmanetwork.com/news/scitech/content/176875/from-friendster-to-facebook-and-beyond/story/. Accessed 12 Sept. 2017.

“Mobile Communication and Society.” Google Books, books.google.com.ph/books?id=cPIjf2DUxQAC&pg=PA140&lpg=PA140&dq=texting in the philippines 2003&source=bl&ots=O56f83E0Jj&sig=UK0nH10hDzxQfBZc6DxiE9m3CtA&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiovqjBz5rWAhWLErwKHQDYB78Q6AEIcDAP#v=onepage&q=texting%20in%20the%20philippines%202003&f=false. Accessed 12 Sept. 2017.

Macanas, Mark Milan. “Friendster Login Page : Through The Years – 2002 to 2010.” TechPinas : Philippines’ Technology News, Tips and Reviews Blog, http://www.techpinas.com/2010/09/friendster-login-page-through-years.html?m=1. Accessed 12 Sept. 2017.

“Welcome to ATT.Com.” AT&T® Official – Entertainment, TV, Wireless & Internet, http://www.att.com/. Accessed 12 Sept. 2017.

Lichauco, HINDSIGHT by Josefina T. “The Philippine text messaging phenomenon.” Philstar.com, www.philstar.com/business-life/85823/philippine-text-messaging-phenomenon. Accessed 12 Sept. 2017.

Chew, Valerie. “Severe acute respiratory syndrome (SARS) outbreak, 2003.” Infopedia, 2 June 2009, eresources.nlb.gov.sg/infopedia/articles/SIP_1529_2009-06-03.html. Accessed 12 Sept. 2017.

“Television Histories in Asia.” Google Books, books.google.com.ph/books?id=_xQ-CgAAQBAJ&pg=PT216&lpg=PT216&dq=abscbn%2Bdominance%2B2003&source=bl&ots=FRtUUvXZD1&sig=DhMq3Ft_ncWJ8Vxo5TKWYH8NwzE&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjq-JPij6DWAhUEjpQKHbYsCI8Q6AEISzAG#v=onepage&q=abscbn%20dominance%202003&f=false. Accessed 12 Sept. 2017.

 

 

-MALATE, JULIA MARIE HUMSS-LAW

Kapangyarihan ng isang Hari: Pag-aanalisa sa Kontekstong Politikal- Isang Sintesis sa “Alamat ng Gubat” ni Bob Ong (Sintesis)

“E ba’t kailangan mo pa siyang halikan nang paulit- ulit? usisa ni Tong. Ewan ko ba! Kundi lang yan hari dito, matagal ko nang iniwan yan ng mag-isa. Hari… na naman?!”

“A eh, ang ibig kong sabihin ay… pinag-aagawan ng mga hayop ang puso ng saging dahil sa sinumang makapitas nito ay maaaring humiling ng kahit na ano at ang kahilingang iyon ay matutupad.”

“Hindi. Hindi uubra sa akin ang ganyan! Ako ang hari dito sa gubat kaya ako ang magpapasya kung sino ang susungkit sa puso ng saging! Pagmamatigas ni kuneho. SandaliKelanKaPaNagingHariDito? hirit ni pagong.”

-Mula sa “Alamat ng Gubat” ni Bob Ong

 

Pinapalagay sa pag-aaral na nasa senaryo ng teksto na Alamat ng Gubat ni Bob Ong ay nagpapakita ng pagkakatulad sa kontekstong politikal.

Ang hari ay sumisimbolo sa pagiging makapangyarihang pinuno ng isang lipunan. Ito ay nagsisilbing pundasyon sa isang matatag at maayos na lipunan para sa mamamayan. Handang gawin ng mga taong ito ang lahat upang makamit ang kapangyarihang minimithi: bumibitiw ng mga pangako, pinapaganda ang imahe at bawat galaw ay tila kalkulado. Subalit, taliwas ito sa naging pagganap sa mga tungkulin kapag nakuha na ang inaasam na puwesto.
Ayon kay Garcia, “ang pagbili ng boto ay patuloy na naging bahagi ng larong elektoral. Bilang malawak na kinikilala ng mga lokal na pulitiko at mga botante. Ngunit maraminng repormistang pulitiko na hinimok ng mga repormistang patakaran ng Pangulo, na sumasalungat sa pagbili ng boto at sa ilang mga kaso ay nanalo dahil sinasalungat ito(Philippine Daily Inquirer).” Dagdag pa rito, may dalawang uri ng pulitiko sa isang eleksiyon; ang mga mananalo at ang mga ginulangan. Sa halip ng maayos na pagtanggap, ang mga natalo ay magpapasaring ng pandaraya laban sa panalong kandidato. Ang ganitong tagpo ay pangkaraniwan na lamang sa lipunang Pilipino. Sa kadahilanang  hindi nakuha ang gusto, mag-aakusa na agad ng mga iba’t ibang pasaring. Ganito na lamang kasabik ang mga wannabe leaders na makuha ang puwesto, dahil sa taglay na kapangyarihang kalakip nito.

Habang nasa puwesto, ang mga makapangyarihang tao ay pilit na nagkukubli sa tunay na pagkatao. Halimbawa na lamang ng pangulo o opisyal ng gobyerno, upang matakpan ang mga anomalyang ginagawa, iba’t ibang proyekto ang isinasagawa. Sa katunayan, ipinaliwanag ni Ragas, “ilang buwan pagkatapos ng pag-aalsa noong Enero 2001 na pinalayas ang pangulo, nagapila ang Philippine Ombudsman ng dalawang singil sa Sandiganbayan noong Abril 4, 2001; isa para sa pandarambong at ang isa para sa pagsisinungaling. Ang kasong plunder ay binubuo ng apat na hiwalay na singil: pagtanggap ng 545 milyong pesos mula sa mga nalikom ng jueteng(isang iligal na laro ng pagsusugal); pagsasamantala ng 130 milyong pesos sa mga buwis mula sa tabako; pagtanggap ng isang 189.7-milyong pesos na komisyon mula sa Belle Corporation, isang real-estate firm; at pagmamay-ari ng pera sa bangko sa halagang 3.2 bilyong pesos na ipinailalim sa ibang pangalan. Ang menor de edad na pagsingil ng perjury ay para sa Presidente at pagbaba ng mga ari-arian(Blogspot).”

Ang Bise Presidente ng parehong panahon ay katulad din ng pangulo. Inaasam na maging maangat ang puwesto at sinasakripisyo ang kapakanan ng mga mamamayan para maging maganda ang labas nito. Batay sa pagpapaliwanag ni Presse, “ang Pilipinas ay nawalan ng 101.82 bilyon pesos sa pamamagitan ng maling paggamit ng mga pondo at asset ng estado sa mga huling tao ng graft-tainted na pangulo. At mahigit sa 4,000 na kaso ang di-awtorisadong gastos, hindi makukuha ang cash advances, hindi nakikilala ang mga tungkulin, walang katotohanang pag-angkin, mga nawawalang ari-arian, o mga inabandunang proyekto na nangangahalagang 101.82 bilyon pesos(Philippine Daily Inquirer).” Nagpapakita na gagawin ng isang hari ang lahat para sa ikakaunlad ng bansa kahit ito ay makakasama sa sarili nito.
Ang kaso ay karaniwang umiikot sa serye ng mga pangyayari na nangyari sa EDSA II. Noong eleksyon 1998, dalawang nilalang ay nahalal bilang presidente at bise-presidente. Ang pagbagsak ng administrasyon ng isang pangulo ay napunta sa gobernardor. Gamit ang medya, inilabas ang paglalantad ng petisyoner, bahagi ng iskandalo ang Jueteng(ilegal na laro ng pagsusugal) bilang nakatanggap ng malaking halaga ng pera. Matapos itong ilantad, maraming iba’t ibang grupo at maraming personalidad ang humiling ng pagbibitiw sa nagpetisyon.

Pinapakita sa dalawang opisyal na may pagtutulungan at pagkakaisa sa bawat panig. Subalit, umabot sa punto na may namumuong hindi pagkakaintindihan. Batay sa interpretasyon ni Lapadiday,”sinabing may isang malapit na kaibigan ang Presidente sa Ilocos Sur, ay personal na ibinigay ito sa Presidente ang perang kabayaran mula sa jueteng na nakatago sa isang account ng bangko. Ang paratang ng kaibigan ay naging sanhi din ng kontrobersya sa buong bansa, na pagkatapos sa paghaharap ng House of Representatives ng isang kasong pagpapatanggal sa puwesto laban sa Presidente noong Nobyembre 13, 2000. Pinagpatuloy ng House Speaker ang reklamong pagpapatanggal sa puwesto. Ang kasong pagpapatanggal sa puwesto ay dinala sa Senado at isang impeachment court ang nabuo, kasama ang Chief Justice bilang tagapamumuno. Ang Presidente ay sinasabing ‘hindi nagkasala’(Blogspot).” Dahil sa kaguluhan na naidulot ng Presidente ay naging dahilan ito ng Bise Presidente na mahigpit itong nanindigan sa pagtanggal ng Presidente sa puwesto. Ginamit ang mga anomalya ng President upang mas may katibayan sa pag-alis nito.

Sa ipinapaliwanag ni Parilla, “noong ika-20 ng Enero, ipinahayag ng Supreme Court na ang puwesto ng pagkapangulo ay bakante, na nagsasabing si Presidente ay “constructively resigned his post”. Bago ang araw ding iyon, kinuha ng Bise Presidente ang panunumpa sa harap ng mga tao sa EDSA at naging ika-14 na pangulo ng Pilipinas(Blogspot).” Mabilis ng napalitan ang puwesto sa pagiging Presidente dahil dito mas naging sakim ang Bise Presidente sa paghangad ng puwesto. Karagdagan nito na ayon kay Cruz, “kaagad na inorganisa ang bagong halal na Presidente ang Gabinete at hinirang ang bagong Pangalawang Pangulo. Madali itong nakumpirma ng parehong House of Congress sa pagboto nang hiwalay. Pumirma ito ng ilang mga bill para gawing batas at hinirang ng ilang mga ambassadors, consuls at iba pang mga pampublikong opisyal(p.4).” Ngunit hindi maiiwasan ang mga negatibong komento dahil sa bigla-bigla na pagbago ng Presidente. Tulad ng mga mamamayan ay hindi sang-ayon sa mga desisyon na ipinapatupad dahil naniniwala parin sa dating Presidente.

Binibigyang-diin ni Lapadiday na “ang Hukuman ay tumutukoy sa isang isyu sa pulitika bilang mga tanong na kung saan na nasa ilalim ng Saligang-Batas. Dapat ay pagpapasyahan ng mga tao sa bawat sariling kakayahan, o tungkol sa kung saan ang buong awtoridad ng pagpapasya ay ipinagkaloob sa legislative o executive branch ng pamahalaan. Ito ay nababahala sa mga isyu na nakasalalay sa karunungan at hindi lamang sa legalidad ng isang partikular na panukala(Blogspot).”

Sa tekstong “Alamat ng Gubat” ay ginagamit ang mga hayop bilang isang karakter upang may malinaw na interpretasyon. Nagpapakita dito na ang lahat ng mga hayop ay hinahangad na maging hari sa gubat upang may kapangyarihan sa pamamalakad at pagdedesisyon.

Ngunit, ang pagiging hari o lider ay hindi isang ordinaryo na tungkulin. Ito ay may kalakip na responsibilidad at pamamaraan ng pamamalakad. Hindi maiiwasan sa labis na paghahangad ng kapangyarihan ay makagagawa ng masamang pagkilos at kung paano ito isinagawa.

Ito ay isang malungkot na pangyayari na imbes ang hari o lider ang mangunguna sa mga gawain at gagabay sa mga mamayan ay hindi ito ang naging pagsasalamin sa tungkulin. Mas inuuna ang sariling kapakanan kaysa sa tungkulin na kailangang gampanan. Dahil dito, hindi na magkaunawaan ang mga tao at hindi na epektibo ang mga panukala na ipinapatupad.   

Babasahing Tinutukoy: 

Garcia, Dante B. “Notes of a Fil-Am election observer.” Inquirer Global    Nation Notes of a FilAm election observer Comments,        globalnation.inquirer.net/74963/notes-of-a-fil-am-election-observ er. Accessed 12 Sept. 2017.

Ragas, J., Ragas, J. and profile, V. (2017). JOSEPH ESTRADA. [online]             Philippinesanomalies.blogspot.com. Available at:             http://philippinesanomalies.blogspot.com/2012/06/joseph-estrad          a.html [Accessed 12 Sep. 2017].

France-Presse, A. (2017). Philippines lost P101.82B to anomalies under Arroyo–COA. [online] Newsinfo.inquirer.net. Available at:        http://newsinfo.inquirer.net/284120/philippines-lost-p101-82b-to          -anomalies-under-arroyo-coa [Accessed 12 Sep. 2017].
Lawpadiday.blogspot.com. (2017). CASE DIGEST: ESTRADA VS. ARROYO;         ESTRADA VS. DESIERTO. [online] Available at:           http://lawpadiday.blogspot.com/2016/03/case-digest-estrada-vs-        arroyo-estrada.html [Accessed 12 Sep. 2017].

Parilla, J. and profile, V. (2017). Over a cup of Coffee and a pint of Insanity.       [online] Lapadiday.blogspot.com.br. Available at:            http://lapadiday.blogspot.com.br/2016/10/ [Accessed 12 Sep.         2017].

Anon, (2017). [online] Available at:             http://ateneolawjournal.com/Media/uploads/7b5f1e786c97e0428f                    808eb410d71cac.pdf [Accessed 12 Sep. 2017].   

 

 

–GAVIOLA, JOSETTE HUMSS- LAW

Atensyon: Gising Tao(Talumpati)

Ang tao ay nabubuhay dito sa mundo ng may dahilan. Iniingatan ang sarili upang magpatuloy na lumaki at umunlad. Nong una’y inosente pa lamang at hindi kabisado ang ga bagay-bagay. Lahat nagsimula dito. Paano kaya makaapekto ang kapaligiran sa taong nakararanas ng kalungkutan, pagkabigo at depresyon?

Maaaring ang isang tao ay nakararanas ng mga problema sa pamilya, kaibigan at pwede narin sa sarili. Lahat ng tao ay indibidwal na natamasa ang labis na kalungkutan na naidudulot ng mga masasamang pangyayari sa hiram na buhay na ito. Isa sa dahilan ng pagiging negatibo sa mga bagay at kawalan ng tiwala sa sarili. Hindi man dali-daling nalalaman ang sanhi nito pero masasabi mong kasalukuyan na wala sa isip ang tao kapag hindi normal ang kanyang mga ikinikilos at kulang ng sigla.

Umiiral kasi ang kasamaan sa magagandang bagay sa paligid. Unang-una sa pera at teknolohiya na sa tingin nga tao ay makabubuti ngunit pa sekreto at hindi namamalayang ang epekto nito. Nalulubog ang atensyon ng tao sa pag-asikaso ng mga bagay na ito kung kaya’t wala ng magandang relasyon sa mga tao sa paligid. Dito nakakuha ng hindi mabubuting bagay ang tao, hindi man lahat ngunit malaki ang porsyento. Nabu-bully sa internet, nakakuha ng pekeng impormasyon at marami pang iba.

Ang isang taong problemado o may depresyon ay maaring nawawalan ng interes sa mga bagay, hindi gaanong nakikipaghalubilo sa mga kaibigan, sobrang sensitibo sa kabiguan at walang tiwala sa sarili. Sa humaninades, isa ito sa dapat pagtounan sapagkat dapat pag-usapan ang mga problema sa depresyon upang agad itong masolusyonan at hindi aabot sa pagpapakamatay ang mga biktima nito. Responsibilidad ito ng mga tao na tugunan ang kaibigan o kakilala na mayroong ganitong sitwasyon dahil uhaw sa atensyon at pagmamahal ang mga taong may depresyon at maaring matindi ang krisis na naranasan nila. Gabay at payo ang kailangan dahil bawat krisis ay isang tawag na baguhin ang ating buhay.

 

-VERDIDA, JENNY BABE HUMSS- LAW

Pansinin Ang Hindi Halata(Talumpati)

Sa ilang mga paraan, mukhang simple lang ang depresyon mula sa labas. Malalim na damdamin ng kalungkutan, maskara na dumadaloy mula sa mukha, kawalan ng kakayahan na makabangon mula sa kama, ang akalang ang lahat ay wala ng kabuluhan. Ngunit hindi talaga ganito ang nangyayari sa mga taong nakakaranas sa sakit na ito. Madalas, ang mga sintomas ng depresyon ay maaaring hindi gaanong halata para sa karamihan.

Ang depresyon ay isang kundisyon kung saan ang isang tao ay nakakaranas ng kalungkutan, kawalan ng sandigan mula sa mga taong nasa paligid, at hindi interesado sa pang-araw-araw na buhay. Ito ay maaaring makapigil sa mga kabataan na magsabi ng totoo kung kaya’t mismong ang isyu na ito ay tinatago na rin lamang nila. Minsan, kailangang dapat isantabi natin ang pananaw na ang depresyon ay palaging nakikita mula sa labas, upang mas mahusay nating maunawaan at tulungan ang mga nakikipagpunyagi sa mga sakit na ito.

Nang walang nakakaalam, ang mga taong ito ay maaaring hindi mukhang nakakaranas sa sakit na depresyon. Halimbawa nito ang miyembro ng inyong barkada na siyang may pinaka- mataas na karisma na nagpapatawa sa inyo sa araw- araw. Ngunit sa pag- uwi sa bahay, dito na bubungad ang panibagong mundo na haharapin. Bubong nalang ang laging kaharap, unan na may luha nalang ang palaging katabi at sarili nalang ang nananatiling kausap. Dahil sarili lang rin mismo ang makakaintindi sa sitwasyon. Kadalasan sa kanila ay hindi nagpapahalata sa kadahilanang baka mas lumala pa ang sitwasyon kapag nalaman ito ng iba, at sa takot na baka hindi pakinggan o walang pake- alam.

Nangangailangan ang mga taong ito ng tulong at ikaw ay maaring isa sa kanila. Simulan ang aksyon sa pinakamaliit na bagay. Makinig. Ito ang bagay na kuana- unahang kailangan upang makatulong na ilabas ang kanilang mga hinaing. Sa pamamagitan nito, mababawasan ang mga sakit at kalungkutan na kanilang dinadaing.

 

Gamit ang rasyonal na pag- iisip at pakikipag- simpatya sa mga taong nasa iyong paligid, maaari kang makatulong upang mabawasan ang persyento ng mga kabataang may depresyon sa Pilipinas. Higit sa lahat, hindi lang dapat marunong making, mas mabuti kung ang isat- sa ay matutong makiramdam upang ang mga tao ay may pake- alam sa isa’t- isa. Kaya ngayon, simulan mo upang simulan din ng iba.

 

-PAQUIBOT, ANGEL GRACE HUMSS-LAW

Pagakahulog ng Pilipinas sa Matinding Lumbay: Bakit Ganito Tayo Ngayon?(Talumpati)

Kapag ang isang tao ay may depresyon, siya ay dumadaranas ng matinding lungkot at kawalan ng pag asa.  Ngunit ang depresyon ay makikita hindi lang sa pansarili kundi pra sa panmarami rin.  Ang Pilipinas ay isang bansa na dumaranas ng matinding lumbay. Maipapatunay ito sa talumpating ito.

Ang paghalungkat sa kasaysayan ng Pilipinas ang susi para malaman kung bakit isang depressed country ang perlas ng silanganan.

Ang depresyon ng Pilipinas ay nagsimula noong ito pa ay isinakop ng mga dayuhan. Ang pagkakaapi ng mga Pilipino sa mga Espanyol, Hapones at Amerikano ang unang pagkakataon na dumaranas sila ng matinding lumbay at pagkawalan ng pag asa. Mga likhain at gawain ng mga Pilipino sa panahon na ito ay ipinagbabawal at hindi hinihikayat sapagkat sila ay dakpin.

Ang sumunod na pangyayari ay sa panahon ng pamumuno ni Marcos.  Nung ipinatupad ang Martial Law, nawala sa mga kamay ng Pilipino ang kalayaan.  Ipinagbawal ang pag ere ng TV stations at limitado ang kilos ng mga Pilipino. Mahigpit ang mga batas at kung sino man ang susubok na sumuway nito ay makakaranas ng matinding parusa.  Muli, nahulog nanaman ang mga Pilipino sa isang sitwasyon na hindi sila ang may hawak ng kanilang buhay.

Ang karanasan ng mga Pilipino ang nagtulak sa kanila na magisip na wala silang sapat na kakayahan na lumago sa buhay.  Marami ang walang trabaho at inaapi ng mga dayuhan.  Nanduon rin ang pagiisip na mas mataas ang antas ng mga dayuhan kesa sa kanila. Lahat ng ito ay nakareplek sa kasaysayan at nagdulot ng depresyon sa Pilipinas. Ang pananaw na ito ay nagdulot sa mga Pilipino na makontento ng kaunti. Ika nga ni Ong noong dalawang libot labing anim, ” Ang mga Pilipino ay sanay sa pagbabagay sa isang sitwasyon.  Bilang mga taong isinakop, tayo ay sanay sa pagiging ‘under the radar’ at kumilos na parang sunud sunuran. “

Mga kapwa Pilipino, isa lang ang hinihiling ko: na sana ay babangon tayo sa depresyon.  Sana ay mabigyan ng lunas ang karamadamn na ito. Hiling ko na makita ng mundo ang tunay na kakayahan ng Pilipino.

 

-MALATE, JULIA MARIE HUMSS- LAW

Depresyon: Sino ang tutulong?(Talumpati)

Ang depresyon ay maaaring suliranin ng isang tao. Ito din ay isang pagsubok upang malaman kung gaano katatag ang isang tao sa pagharap ng pangaraw-araw na mga pangyayari. Hindi mahalaga kung ang isang tao ay mayaman o mahirap, may perpektong pamilya o walang pamilya, maaari parin maging malungkot at malumbay. Pwedeng makamit ng isang tao ang pinakaaasam na buhay ngunit mapaglaro ang tadhana at sadya man o hindi ay hindi maiiwasan ang depresyon. At maaaring may malaking kontribusyon ang sariling estilo sa pamumuhay ng problemang ito.

Minsan, iniisip ng iba na walang halaga ang sarili at isang malaking salot sa mundo sapagkat malayo ito sa katotohanan. Ngunit walang alam ang karamihang tao na mayroong nagmamahal at nag-aalaga nito. Siguro ngayon ay wala pang nagmamahal nito ngunit sa ibang araw merong taong kusa na magmamahal. Kaya’t, ito ay hindi isang dahilan upang tapusin ang buhay ng isang tao.

Sobrang sakit. Nasasaktan ang mga tao dahil sa matinding kalungkutan na naidudulot ng depresyon. Kahit sa sitwasyon na makitang nasasaktan ang mga mahal sa buhay at humantong na hindi na maaring makita kailanman.

Kapag nararamdaman ng isang tao ang kalungkutan at kalumbayan, kinakailangang kausapin at gabayan ng isang tao o kahit sino para mailabas ang mga hinanakit nito. May mga ibang tao na handang makikinig at tutulong. At hindi lahat ng tao ay handang tumulong ngunit karaniwan nito ang makikinig at tutulong.

May taong handa na makikinig, tutulong at palaging nagmamahal sa isang tao. Alam mo kung sino? Ako iyon.

 

-GAVIOLA, JOSETTE HUMSS- LAW

Usapin ng Depresyon sa Pilipinas(Talumpati)

Tayong lahat ay may sariling buhay, sariling paraan ng ppag-iisip at may iba’t-ibang mga naranasan sa buhay. Lahat tayo ang may problema na nagdudulot sa atin upang maging malungkot o sa kasamaang palad ay mapunta tayo sa mundo ng depresyon. Isang mundong parang tayo lang ang tao, madilim, tahimik, malungkot o parang wala lang.

Kilala tayong mga Pilipino bilang mga masayahing tao kahit walang pera, kahit maraming problema ay laging nakangiti o tinatawanan lamang. Subalit hindi lahat ng Pilipino ay may gaitong pag-iisip, ang iba ay nilamon na ng kalungkutan. Ano nga ba ang magagawa natin para sila ay matulungan? Ito ay sa paraan ng pakikinig. Kapag kailangan tayo ng mga taong may depresyon ay ating silang tulungan. Making lang tayo sa lahat ng sasabihin nila at iparamdam natin na may pakialam tayo. Sa pakikinig lang ay malaking tulong na iyon. Kapag ayaw naman nilang maging bukas sa kanilang problema ay ang magagawa natin ay pasayahin lamang sila. Sa paraan na mapapaligaya natin sila.

Ang usapin ng depresyon sa Pilipinas ay talagang isang seryosong usapin. May mga Pilipino nga na nagpakamatay sa social media, nagfacebook live sila sa kanilang kamatayan. Kaya kapag mayroon tayong kakilalang may depresyon ay huwag natin silang baliwalain. Iparamdam natin na may pakialam tayo, na hindi sila nag-iisa sa mundo.

 

 

-AMOIN, JOSEPH ANGELO HUMSS- LAW

Katitikan ng Pulong ng mga Altar Servers(Mga Sakristan) isinulat ni Amoin, J.A.

Katitikan ng Pulong: Pulong ng mga Sakristan (Altar Servers) ng Our Lady of the Sacred Heart Parish Church sa Marigondon Lapu-Lapu City

Saan: OLSH Parish Hall ng Simbahan

Petsa: Agosto 13, 2017

Oras: 1:35pm hanggang 2:30pm

Tagapamuno: Bise Presidente ng mga sacristan Johnmark Dano

 

Agenda:

• Opening prayer by Father
• Scheduling for upcoming fiesta
• Benediction
• Aurora
• Taize Prayer
• Iba pang mga bagay

-BEC Anniversary, Feast Video

• Closing Prayer

 

A. Mga Dumalo sa Pulong

 

B. Mga Napag-usapan

– Mga palatuntin at daloy ng misa

– Mga dapat ihanda bago magsimula ang misa

*Covenant

*Mga tela

*Vino

*Kalawat

*Ihanda lagi ang sarili

 

C. Mga Napagkasunduan

– Benediction

*Kada unang Biyernes ng Buwan (4:00pm)

*Misa sa Pagpapagaling pagkatapos ng Benediction- Na pagmimisahan ni Fr. Sam Patriarcha (5:30pm)

-Aurora

*Kada unang Sabado ng Buwan (4:00am)

*Pagtapos ng Aurora, Banal na Misa (5:00am)

*Prossesyon, mula Simbahan-Masiwa-Simbahan)

-Taize Prayer

*Sabado

*Ang mga Sakristan ang tutulong sa mga Alagad

*Di pa sigurado; Pagpupulongan pa sa susunod na pulong

-Iba pang mga bagay

*Basic Ecclesial Community (BEC) Anibersaryo

^Meron Sayaw: Presetasyon kada Simbahan sa Lapu-Lapu City

-Lunes, Miyerkules at Biyernes and Praktis (6:00pm)

– Mga kalahhok: Jhade, Daniel, Bonsho, Kean, Matmat, Robert, Calo

*Gaganipin sa Hoopsdome, Agosto 28, 2017

 

*Feast Video

-Gaganapin sa Covered Court sa likod ng Simbahan

-Setyembre 16, 2017, kailangan may Pagkonsente ng Magulang

-Konsepto:

^Mga inspirasyong bidyo mula kay Bo Sanchez

^May paglalahad sa sarili at fellowship

^May pagbibigay ng pagmamahal sa iba

 

-Pag-eeskidyul sa darating na Pista(Pinamunuon ni Sekretaryo Raven Babayson)

-Agosto 27, 2017 (lingo) mayroon Praktis para sa BEC anibersaryo at paglilinis ng mga materyales

-Agosto 30, 2017 (miyerkules), Novena na Misa na pagmimisahan ni Archbishop Jose Palma

^Lahat ng sakristan ay mag-aalay ng serbisyo sa misang ito

-Setyembre 03, 2017 (lingo)

^Ensayo para sa darating na iba pang Novena na Misa

-Setyembre 01, 04, 05, & 08, 2017- Petsa na dapat lahat ng sacristan ay mag-aalay ng kanilang serbisyo sa misa

^Setyembre 05. 2017 na misa ay pagmimisahan ni Fr. Boy (dating pari sa parokya)

-Setyembre 07, 2017- Prosesyon sa Pista

^Lahat ng Sakristan ay dapat dumalo

^Pagkatapos ng 5:30am na misa ay magsisimula ang prosesyon

^Ang prosesyon ay mula Simbahan-Crossing-Masiwa-Atabay pabalik sa SImbahan

-Setyembre 08, 2017 (biyernes)- Araw ng Pista

^Iskedyul ng Misa ay 6:00am, 10:00am, 4:30pm at 6:30pm

Pagkatapos ng pulong ay ni recap ni Johnmark Dano ang lahat ng napag-usapan sa pagpupulong.

Natapos ang Pulong sa oras na 2:30pm at nagsipag-alisan na ang mga sacristan.

 

-AMOIN, JOSEPH ANGELO HUMSS- LAW